Mfuko wa Akiba ya Wafanyakazi Serikalini (GEPF) wajiweka wazi

Kaimu Mkurugenzi Mkuu kutoka Mfuko wa Akiba ya Wafanyakazi Serikalini (GEPF) Festo Fute akiongea na waandishi wa Habari kuhusu mpango wa hiari wa kujiwekea akiba ya uzeeni (VSRS) kwa watu wote ili kupambana na majanga mbalimbali, Katika mkutano uliofanyika leo ukumbi wa Idara ya Habari leo Jijini Dar es Salaam.Kulia ni Mkurugenzi Msaidizi Idara ya Habari Bi. Zamaradi Kawawa. (Picha na Frank Mvungi-MAELEZO)

TAARIFA KWA UMMA KUHUSU MFUKO WA AKIBA GEPF

1.0         UTANGULIZI

Mfuko wa Akiba GEPF ulianzishwa chini ya sheria Namba 51 ya mwaka 1942 iliyofanyiwa marejeo mwaka 2002 (Re 2002). Madhumuni ya Mfuko hapo awali ilikuwa kutoa huduma ya hifadhi ya jamii kwa watumishi wa serikali kuu ambao utumishi wao  ilikuwa si wa masharti ya kudumu na malipo ya pensheni. Mfuko huu toka kuanzishwa mwaka 1942 ulifanya kazi zake chini ya Wizara ya Fedha mpaka kufikia mwaka 2004 ambapo Mfuko ulipata Bodi yake na Menejimenti na kuanza kufanya kazi kama taasisi ya umma inayojitegemea.

2.0         MAGEUZI KATIKA SEKTA YA HIFADHI YA JAMII

Sekta ya hifadhi ya jamii imepitia mageuzi mbalimbali katika kipindi cha muongo mmoja uliopita. Mageuzi hayo yamechochewa na Sera ya Taifa ya Hifadhi ya jamii ya mwaka 2003. Sera hiyo imeainisha changamoto mbalimbali za sekta. Matokeo ya sera hiyo ni kuanzishwa kwa Mamlaka ya Kusimamia na Kuratibu Sekta ya Hifadhi ya Jamii  kwa sheria Na. 8 ya mwaka 2008. Sheria hiyo imekuja na mageuzi makubwa katika sekta ya hifadhi ya jamii ambapo pamoja na mambo mengine imefungua milango kwa Mifuko iliyopo nchini kusajili wanachama bila mipaka kama ilivyokuwa hapo awali. Lakini pia sheria hiyo inaruhusu kuwafikia  watu wote wenye uwezo wa kuzalisha kipato bila kujali aina ya ajira.

3.0         WANACHAMA WA MFUKO

GEPF ni Mfuko unaoendeshwa kwa mfumo wa akiba tofauti na Mifuko mingine inayoendeshwa kwa mfumo wa bima. Hivyo wanachama wa GEPF wanatokana na waajiriwa wote wanaofanya kazi kwa mikataba na wale wote ambao ajira zao hazikidhi kulipwa pensheni. Mageuzi ya sekta yametoa fursa ya kusajili watumishi bila mipaka, hivyo waajiriwa wote walio katika masharti ya mikataba wanaweza kujiunga na Mfuko huu, Lakini pia wale wote waliojiajiri wenyewe wanaweza kujiunga na GEPF chini ya mpango maalum ujulikanao kama Mpango wa Hiari wa Kujiwekea Akiba ya Uzeeni maarufu kama VSRS.

Idadi ya wanachama imeongezeka kutoka wanachama 30,227 mwaka 2008/09 hadi kufikia wanachama 60,030 mwezi Juni, 2013 hii ni kutokana na  jitihada za Mfuko kuhakikisha watu wote wenye uwezo wa kuweka akiba wanafanya hivyo.

Jedwali Na. 1: Ongezeko la idadi ya wanachama kwa kipindi cha miaka mitano iliyopita

Mwaka	2008/09	2009/10	2010/11	2011/12	2012/13
Wanachama	30,227	35,279	41,879	52,670	60,030

            Chati Na. 1: Ongezeko la wanachama katika kipindi hicho

             

4.0         MAENDELEO YA MFUKO

Maendeleo ya Mfuko hupimwa kwa kuangalia ongezeko la thamani ya Mfuko. Kwa kipindi cha miaka mitano iliyopita Mfuko umeweza kukua kwa kasi kubwa, hii inatokana na ongezeko la michango ya wanachama na kufanya uwekezaji wenye tija. Thamani ya Mfuko imeongezeka kutoka Sh. 72.55 bilioni mwaka 2008/09 hadi kufikia kiasi cha Sh. 198.30 bilioni mwezi Juni, 2013.

4.1       Jedwali Na. 2: Ongezeko la thamani ya Mfuko kwa kipindi cha  miaka mitano

Mwaka	2008/09	2009/10	2010/11	2011/12	2012/13
Thamani (Bilioni)	72.55	91.28	119.40	154.50	198.30

            Chati Na. 2: Ongezeko la thamani ya Mfuko

           

4.2     Uwekezaji wa fedha za wanachama

Ili kulinda thamani ya michango ya wanachama Mfuko hufanya uwekezaji katika maeneo mbalimbali yaliyo salama na yanayotoa faida kubwa. Mfuko huwekeza  kwenye Amana za Serikali, Makampuni yaliyo orodheshwa kwenye soko la mitaji (DSE),  Uwekezaji wa muda maalum kwenye mabenki ya biashara, Mikopo, Hati fungani na Majengo. Vitegauchumi vya Mfuko viliongezeka kutoka Sh. 64.94 bilioni mwezi Juni, 2009 hadi kufikia Sh. 179.68 bilioni mwezi Juni, 2013. Vilevile mapato yaliongezeka kutoka Sh. 5.48 bilioni mwezi Juni, 2009 hadi kufikia Sh. 18.25 bilioni mwezi Juni, 2013.

Jedwali Na. 3: Ongezeko la mapato ya uwekezaji kwa kipindi cha miaka mitano iliyopita

Mwaka	2008/09	2009/10	2010/11	2011/12	2012/13
Vitegauchumi (Bilioni)	64.94	82.47	101.29	137.75	179.68
Mapato (Bilioni)	5.48	7.69	9.81	11.54	18.25

Chati Na. 3: Ongezeko la mapato ya uwekezaji katika asilimia (%)

           

4.3    Ongezeko la michango ya wanachama

Katika kipindi cha miaka mitano iliyopita michango ya wanachama imekuwa inaongezeka kwa kasi. Hii inasaidia katika ukuaji wa Mfuko moja kwa moja lakini pia kuongeza mapato yatokanayo na uwezekezaji.

Jedwali Na. 4: Ongezeko la michango ya wanachama  kwa kipindi cha miaka mitano

Mwaka	2008/09	2009/10	2010/11	2011/12	2012/13
Mapato (Bilioni)	13.79	16.32	25.71	30.15	37.29

                                                                                                                                                     

Chati Na. 4: ongezeko la michango  ya wanachama katika asilimia (%)

5.0         ULIPAJI WA MAFAO KWA WANACHAMA

Mfuko wa GEPF hulipa mafao ya mkupuo (lump-sum) kwa wanachama wake kulingana na aina ya ajira zao. Wengi wa wanachama wa mfuko huu ni wafanyakazi wa mikataba, hivyo pindi wamalizapo mikataba yao hulipwa mara moja. Ulipaji wa mafao huzingatia michango kutoka kwa mwanachama na mwajiri pamoja na faida anayopewa mwanachama kila mwaka kutokana na mapato ya uwekezaji. Katika kipindi cha mwaka wa fedha 2012/13 jumla ya kiasi cha TZS. 5.25 Bilioni kililipwa kwa wanachama ikiwa ni mafao yao.

6.0         MPANGO WA HIARI WA KUJIWEKEA AKIBA YA UZEENI (VSRS)

Hii ni Skimu maalum ambayo imebuniwa mwaka 2009 ili kutoa fursa kwa watu wote kuweka akiba ambayo itawasaidia kupambana na majanga mbalimbali ikiwemo uzee. Mpango huu ni matokeo ya mageuzi katika sekta ambayo yanamtaka kila mtu mwenye uwezo wa kuzalisha kipato anaweza kujiunga na Hifadhi ya Jamii. Kupitia Skimu hii kila mtu anaweza kujiunga, awe mkulima, mjasiliamali, sekta ya usafiri na makundi mengine.

GEPF ulikuwa Mfuko wa kwanza kuanzisha Skimu ya aina hii hivyo mafanikio yaliyofikiwa kwenye Skimu hii ni makubwa sana ukilinganisha na Mifuko mingine. Skimu hii imeundwa kwa kuzingatia mazingira rafiki ya makundi yote ya uzalishaji. Kwa mfano uchangiaji wa michango haujali kiwango maalum wala muda maalum, ni moja ya muundo unaomwezesha kila mtu kwa kipato chake kuweza kujiwekea akiba. Wanachama wanawekewa faida kila baada ya miezi sita pia wana fursa ya kutumia mpaka 50% ya akiba yao pindi wanapopata dharura.

6.1       Mafanikio katika Skimu ya Hiari (VSRS)

Toka kuanzishwa kwake Novemba, 2009 Skimu hii imefanikiwa kusajili wanachama 18,700 kufikia Juni, 2013.  Jumla  ya akiba za  wanachama  zilifikia kiasi  cha  TZS. 3.05 Bilioni katika kipindi hicho.

Jewali Na. 5: Mchanganuo wa usajili wa wanachama wa VSRS hadi Juni, 2013;

           

Mwaka	Nov. 09 – Jun. 10	2010 - 2011	2011-2012	2012-2013	JUMLA
Usajili	1,644	4,911	6,688	5,457	18,700

Chati Na. 5: Usajili wa wanachama wa VSRS

Jedwali Na. 6: Mchanganuo wa michango ya wanachama wa VSRS hadi Juni, 2013

Mwaka	Nov. 09 – Jun. 10	2010 - 2011	2011-2012	2012-2013	JUMLA
Michango (Milioni)	59.48	311.44	840.76	1,839.12	3,050.80

Chati Na. 6:  Mchanganuo wa michango wa wanachama wa VSRS;

6.2       Mgawanyiko wa wanachama kisekta

Katika jumla ya wanachama 18,700 walisajiliwa mpaka kufikia June, 2013 mgawanyiko wao kisekta ni kama inavyoonekana kwenye jedwali namba 7.

 Jedwali Na. 7: Mgawanyiko wa wanachama wa VSRS kisekta

Sekta	Biashara	Kilimo na ufugaji	Usafirishaji	Waajiriwa	JUMLA
Wanachama	7,480	6,545	1,683	2,992	18,700

Chati Na. 7:  Mgawanyiko wa wanachama wa VSRS kisekta

7.0         CHANGAMOTO

Pamoja na mafanikio yaliyoainishwa hapo juu, Mfuko umekuwa unakabiliana na changamoto mbalimbali ambazo ni;

i)             Kupitwa na wakati kwa sheria inayoongoza Mfuko ambayo inafanyiwa mapitio hivi sasa

ii)            Ufahamu mdogo wa watu kuhusu Mfuko