TAMKO LA WAZIRI WA AFYA NA USTAWI WA JAMII MHE. DKT. SEIF SULEIMAN RASHID (MB). KUHUSU MAADHIMISHO
YA SIKU YA AFYA DUNIANI.
Ndugu wananchi,
Tarehe 7
Aprili ya kila mwaka ni siku ambayo
imeridhiwa na nchi zote wanachama wa
Shirika la Afya Duniani (WHO), Tanzania ikiwa mojawapo, kuadhimisha Siku ya
Afya Duniani.
Katika
kuadhimisha siku hiyo, Shirika la Afya Duniani linatoa kaulimbiu yenye ujumbe maalum
ambao unalenga kuhamasisha na kuelimisha jamii juu ya suala mojawapo
muhimu na lenye manufaa kiafya kwa nchi zote wanachama.
Ndugu wananchi,
Kaulimbiu ya
Maadhimisho ya Siku ya Afya
Duniani mwaka huu wa 2014 ni : Jikinge na ‘magonjwa yanayoenezwa na wadudu’ (vector
borne diseases) ujumbe unaombatana na kauli mbiu hii ni ‘Mng’ato Mmoja Madhara
Makubwa’ (Single Bite, Big Threat). Kaulimbiu hii inalenga kuhamasisha
wadau wote na jamii kwa ujumla kutambua
ukubwa wa tatizo la magonjwa yanayoenezwa na wadudu kitaifa na kimataifa,
visababishi vyake, madhara na umuhimu wa kubadili tabia na mienendo hatarishi
ili kudhibiti na kujikinga na magonjwa haya.
Ndugu wananchi,
Wadudu
wanaoeneza magonjwa haya hapa nchini ni pamoja na mbu, aina ya anopheles ambao hueneza
malaria, matende na mabusha; mbu aina ya
Aedes ambao hueneza ugonjwa wa
chikungunya, homa ya dengue na homa ya manjano. Mbu wa aina ya Culex pamoja na
kuwa na tabia ya usumbufu, pia hueneza ugonjwa wa matende na mabusha. Viroboto
hueneza ugonjwa wa tauni, mbung’o hueneza ugonjwa wa malale na papasi hueneza
homa ya papasi.
Magonjwa mengine yanayoenezwa na wadudu ni kuhara,vikope
na usubi yanayoenezwa na nzi.
Ndugu Wananchi,
Takwimu
zinaonyesha kuwa zaidi ya nusu ya watu duniani wako hatarini kuambukizwa na
magonjwa yanayoenezwa na wadudu. Aidha, magonjwa haya yanaua watu zaidi
ya milioni moja kila mwaka duniani.
Nchini Tanzania,
magonjwa yanayoenezwa na wadudu bado ni tatizo kubwa kutokana na usugu wa
vimelea dhidi ya dawa na viuatilifu, mabadiliko ya tabia nchi, mazingira
hatarishi ikiwemo kiwango cha chini cha matumizi ya vyoo bora, usafi duni wa
mazingira ambao hujenga mazingira rafiki kwa mazalia ya wadudu na matumizi ya
maji yasiyo safi na salama.
Magonjwa
yanayoenezwa na wadudu huchangia kupunguza nguvu kazi katika ngazi ya familia,
jamii na taifa kwa ujumla na hivyo kuzorotesha maendeleo na kuongeza kasi ya umasikini.
Ndugu wananchi,
Ningependa
kuchukua nafasi hii kuelezea juhudi za Wizara ya Afya na Ustawi wa Jamii katika
kukabiliana na baadhi ya magonjwa yanayoenezwa na wadudu hapa nchini.
Ugonjwa wa malaria bado ni tatizo kubwa nchini ingawa takwimu zinaonesha kupungua kwa ugonjwa
huu kutoka asilimia 18.8 mwaka 2008 hadi asilimia 10 mwaka 2012. Hadi sasa idadi kubwa ya wagonjwa
wanaohudhuria kwenye vituo vya kutolea huduma za Afya ni wagonjwa wa malaria. Aidha,
malaria huathiri zaidi kina mama wajawazito na watoto chini ya umri wa miaka
mitano. Ugonjwa huu pia unaongoza kwa kusababisha vifo katika jamii.
Wizara kwa
kushirikiana na wadau inaendelea kuratibu na kusimamia udhibiti wa maambukizi
ya ugonjwa wa malaria kupitia Mpango wa Taifa wa Kudhibiti Malaria. Afua
zinazosimamiwa na mpango huu ni pamoja na;
· Matibabu sahihi ya malaria ikiwa ni pamoja na kupima malaria
· Kununua na kusambaza vipimo vya haraka vya kupima malaria (Rapid Diagnostic
Tests) na dawa za kutibu malaria
· Mkakati wa kusambaza vyandarua vilivyotiwa viuatilifu ikiwa ni pamoja na
kusambaza vyandarua kwa mama wajawazito na watoto wa umri chini ya miaka mitano
kwa kutumia hati punguzo
· Kuangamiza viluwiluwi vya mbu
· Kuangamiza mbu kwa kupuliza dawa ya ukoko
· Kuimarisha mfumo wa ufuatiliaji na
utoaji taarifa
Ndugu wananchi,
Ugonjwa wa Homa
ya Dengue ni ugonjwa uliojitokeza kwa mara ya kwanza nchini mwaka 2010. Hadi sasa,
nchi imeshuhudia kuwepo kwa milipuko mitatu (3) ya ugonjwa huu, yaani mwaka 2010,
2012 na mwaka 2013. Idadi kubwa ya wagonjwa imekuwepo kwa mwaka 2012, ambapo jumla ya watu 172 walipata ugonjwa huo.
Katika mlipuko ulioanza Januari 2014
hadi sasa, jumla ya watu 144 wamepata ugonjwa wa dengue na kumekuwa na kifo cha
mtu mmoja.
Ndugu wananchi,
Homa ya dengue
husababishwa na kirusi kinachoenezwa na mbu aina ya Aedes ambaye ni mbu mweusi
mwenye madoa meupe. Dalili za ugonjwa huu ni pamoja na homa ya ghafla, kuumwa kichwa hususani sehemu za macho, maumivu ya
viungo na uchovu, kuvimba tezi na kupatwa na harara. Vilevile mara chache
mgonjwa anaweza kutokwa na damu sehemu za fizi, mdomoni, puani, kwenye macho na
pia njia ya haja kubwa na ndogo. Dalili za ugonjwa huu zinaweza kufanana sana
na dalili za ugonjwa wa malaria, hivyo basi wananchi wanaaswa kuwa wakipata dalili
za homa, wawahi vituo vya kutoa huduma za afya ili wafanyiwe vipimo na kugundua
kama wana vimelea vya malaria au dengue na hatua stahiki kuchukuliwa.
Ndugu Wananchi,
Magonjwa yaliyokuwa hayapewi kipaumbele ambayo yanaenezwa na wadudu ni pamoja
na ngirimaji yaani mabusha, matende, usubi, malale, vikope, tauni, homa ya
papasi na kichocho. Takwimu zinaonesha uwepo wa magonjwa haya katika jamii yetu
hivyo, Wizara ya Afya na Ustawi wa Jamii kwa kushirikiana na wadau inaendelea
kutekeleza afua mbalimbali za kupambana na magonjwa haya kwa kutoa dawa katika
jamii kupitia Program ya Taifa wa Kudhibiti magonjwa yaliyokuwa hayapewi
kipaumbele. Manufaa ya dawa hizi kama zitatumika kwa usahihi ni pamoja na;
·
Kupunguza maambukizi
kutoka mtu mmoja kwenda kwa mwingine
·
Kuua vimelea vya
magonjwa
·
Kumuepusha mtu kupata
upofu
·
Kuondoa athari
zinazosababishwa na magonwa haya
Ndugu
wananchi,
Homa ya manjano ni mojawapo ya magonjwa
hatari yanayoambukizwa na wadudu. Kwa mujibu wa Shirika la Afya Duniani, kila
mwaka watu wapatao 200,000 huambukizwa homa ya manjano ambapo kati yao watu 30,000
hufariki duniani. Watanzania wapo hatarini kupata maambukizi ya ugonjwa huu
kutokana na kuwa na mwingiliano na nchi nyingine na kwa kuwa mbu wanaombukiza homa ya manjano wapo Tanzania.
Dalili za ugonjwa huu ni pamoja na mwili
kubadilika rangi na kuwa wa njano maeneo ya macho, viganja, ngozi na kucha, kupata
homa, kuumwa na kichwa na misuli na
mgonjwa kutokwa na damu mdomoni, puani na masikioni. Ugonjwa huu hauna tiba, hivyo
njia pekee ya kujikinga ni kupata chanjo ya homa ya manjano. Ili kuzuia ugonjwa
huu kuingia nchini, Serikali kupitia Wizara ya Afya na Ustawi wa Jamii imeweka
utaratibu wa kufanya ufuatiliaji wa wasafiri wanaoingia nchini kutoka nchi
zilizo na ugonjwa huu kupitia vyombo vya usafiri kwenye bandari, viwanja vya
ndege na mipakani ili kuhakikisha wamepata chanjo inavyostahili. Wizara pia
inaratibu upatikanaji wa huduma za chanjo kwa wananchi wa Tanzania wanaosafiri
kwenda nchi za nje zenye maambukizo.
Ndugu wananchi,
Magonjwa yanayoenezwa
na wadudu yanazuilika endapo kanuni za afya zitafuatwa. Wananchi wanashauriwa
kujikinga na magojwa hayo kwa kuzingatia yafuatayo;
· Angamiza mazalia ya
wadudu kwa kufukia madimbwi, kufyeka nyasi na kuondoa makopo, vifuu vya nazi, chupa
za maji na magurudumu ya magari ambayo hayatumiki
· Tumia dawa za kuua wadudu
wanaoeneza magonjwa
·
Weka
nyavu kwenye madirisha za kuzuia wadudu wanaoeneza magonjwa kuingia ndani ya
nyumba
·
Hakikisha unalala kwenye
chandarua kila siku kwani sehemu kubwa ya magonjwa haya yanaenezwa kwa
kung’atwa na mbu
Ndugu Wananchi,
Jitihada nyingine
zinazotekelezwa na Wizara ya Afya na Ustawi wa Jamii katika Kuzuia na kudhibiti magonjwa yanayoenezwa na wadudu ni pamoja na;
·
Kuendelea kufanya
ufuatiliaji wa magonjwa yaliyotajwa ili kudhibiti kuenea kwa magonjwa haya.
· Kuongeza kasi ya utoaji elimu ya afya kwa jamii kuhusu kujikinga na
magonjwa hayo.
· Kuhakikisha huduma za uchunguzi na matibabu zinapatikana kwenye vituo vya
kutolea huduma wakati wote.
· Kuendelea na tafiti zitakazoongeza uelewa wetu wa magonjwa hayo na kubuni
mbinu mpya za kupambana nayo
Ndugu
wananchi
Napenda kuhitimisha
kwa kusisitiza kwamba mapambano dhidi ya magonjwa yanayoenezwa na wadudu
ni jukumu la kila mmoja wetu hivyo basi,
ni muhimu kuzingatia njia za kujikinga na magonjwa haya. Endapo utaona dalili mojawapo
kati ya hizo zilizotajwa, nenda katika kituo cha kutolea huduma za afya mapema
kwa uchunguzi na matibabu.
‘Kumbuka, Mng’ato Mmoja Madhara Makubwa’, Chukua Tahadhari
ASANTENI KWA
KUNISIKILIZA
No comments:
Post a Comment