Watanzania waaswa kubadili mifumo ya maisha kupambana na saratani

Mtaalamu wa magonjwa ya Saratani wa Hospitali ya Aga Khan, Dk. Amin Alidina akizungumza na washiriki wa semina kuhusu utambuzi wa maradhi ya saratani kwa waumini wa Kanisa Katoliki, Parokia ya Tabata, Segerea, Dar es Salaam, mwishoni mwa wiki iliyopita. Semina hiyo ni moja ya nyingi, ambazo zitafanyika kwa makundi mbalimbali ya kijamii nchini. (Picha na mpigapicha wetu)

Na Mwandishi wetu, Dar es Salaam, Julai 16, 2014

VAKULA na vinywaji tunavyovitumia ali kadhalika na mienendo ya maisha tunayoishi kwa sasa kwa kiasi kikubwa vinaweza kupelekea kupata magonjwa ya saratani.

Hayo yalisemwa na wataalamu kutoka katika kitengo cha matibabu ya saratani cha hospitali ya Aga Khan wakati walipokwenda kutoa semina juu ya ugonjwa huo katika kanisa katoliki parokia ya Tabata Segerea mwishoni mwa wiki hii jijini Dar es Salaam.

Akizungumza wakati wa semina hiyo, muuguzi kutoka kitengo cha hospitali hiyo, Wema Obilo amesema kuwa, “Watanzania tusipobadili mifumo yetu ya maisha tunayoishi sasa basi tupo kwenye hatari kubwa ya kupatwa na maradhi ya saratani. 

Mfano mzuri ni vyakula tunavyokula, unakuta kutokana na maendeleo ya sayansi na teknolojia watu wanajikuta wanatumia kwa kiasi kikubwa vyakula vilivyohifadhiwa ambavyo kiafya si salama kutokana na kukaa kwa muda mrefu tangu kutengenezwa kwake.”

Akielezea juu ya hatari ya kutumia vyakula ambavyo vimekaa kwa muda mrefu na kudharau vile kutoka moja kwa moja sokoni ama shambani, Bi. Obilo anasisitiza, “Chakula kinapokaa kwa muda mrefu hupoteza si ladha tu bali hata virutubisho ambavyo ndiyo muhimu katika kujenga afya yetu. 

Kwa mfano, unakuta mtu anakwenda kununua viazi vya kupikia chipsi au nyama ambayo kwenye vifuko vyake vya kuhifadhia inakuonyesha inakwisha muda wake wa matumizi mwaka 2016, sasa hivyo ni viazi au matatizo?”

“Mimi ninawashauri watu wasipende sana kutumia vyakula ambavyo vimehifadhiwa kwa muda mrefu kwani sio vizuri, hata njia yake ya uhifadhi hutumia kemikali nyingi ili kuvizuia visiharibike ambazo ndizo zinazotusababishia matatizo yakiwemo ya saratani.” Alisema muuguzi huyo na kumalizia, “Saratani inatibika kama tukiweza kuitambua mapema kwa kupenda kutembelea vituo vya matibabu kujua afya zetu. 

Lakini pia, kwa kubadili mifumo yetu ya maisha kwa kuanzia aina ya vyakula tunavyopendelea kula pamoja na kufanya mazoezi ya kutosha basi Tanzania bila magonjwa ya saratani inawezekana.”

Kwa mujibu wa wataalmu hao wa masuala ya saratani, takwimu zinaonyesha kuwa sigara na pombe ndio vyanzo vikuu vya magonjwa hayo.

Akitoa ufafanuzi juu ya hilo, Mtaalamu wa Kitengo cha Saratani cha hospitali ya Aga Khan, Dkt. Amin Alidina ameelezea kuwa, “Ingawa watu tunapenda sana matumizi ya pombe na sigara kwa starehe zetu tu sisi wenyewe lakini madhara yake ni makubwa mno. 

Kwa mfano, uvutaji wa sigara au utafunaji wa tumbaku unaweza kumsababishia mtu saratani za mapafu, koo au fizi. 

Na madhara ya uvutaji wa sigara si tu kwa mvutaji hata kwa mtu wa pembeni aliye karibu na kuuvuta ule moshi, ingawa madhara ni makubwa zaidi kwa mvutaji. 

Takwimu zinasema kuwa mvutaji wa sigara uwezekano wake kupata saratani ya mapafu ni mara ishirini zaidi ya yule asiyevuta.”

“Matumizi ya  pombe kupita kiasi huweza kupelekea mtu kupata saratani kama vile ya ini, ya mdomo, koo la chakula, koo la hewa, ya matiti, na ya matumbo. Mfano saratani ya ini ni moja ya saratani ambayo kutibiwa kwake na kupona ni vigumu sana kutokana na namna ya kiungo hicho cha mwili kilivyo. Hivyo basi nawashauri watu waache matumizi ya kupitiliza ya pombe na sigara, kama unatumia basi iwe ni kwa kiasi lakini sio mpaka ifikie mahali unahatarisha afya yako.” Alifanunua mtaalamu huyo

Kwa upande wa akina mama ambao walijitokeza katika semina hiyo waliguswa sana na saratani ya shingo la uzazi ambayo ndiyo inayoongoza kwa kusababisha vifo kwa wanawake.

Akiwafafanulia juu ya hilo, Dkt. Alidina amesema kuwa, “Saratani ya shingo la uzazi husababishwa na virusi vya human papillomavirus (HPV) ambavyo hupatikana kwa mwanaume kwenda kwa mwanamke. Saratani hiyo inaweza kutibiwa mapema kwa njia ya chanjo ya virusi hivyo vya HPV, inashauriwa kuwapatia chanjo hiyo mabinti kuanzia umri wa miaka 9 mpaka 15.”

Maswali yaliibuka kwa nini virusi hivyo vinapatikana kwa mwanaume na mwanamke lakini vinamdhuru mwanaume tu?, je yeye havimdhuru na mwanamke anaambukizwa vipi? Vile vile ni kwa nini chanjo hiyo itolewe kwa mabinti kuanzia umri uliotajwa hapo juu na kwa wale waliovuka umri huo hawawezi kutibiwa?

Dkt. Alidina alijibu maswali hayo kwa kusema kuwa, “Ni kweli virusi hivyo hupatikana kwa jinsia zote mbili lakini havimdhuru mwanaume, mwanamke huambukizwa kwa kujamiiana na mwanaume ambaye alikuwa akijihusisha kimahusiano na wapenzi wengi. 

Na kwa upande wa umri wa chanjo ya HPV, tunauhakika kwamba mabinti katika umri huo wanakuwa bado hawajaanza kujihusisha na mapenzi. Kumbukeni kwamba virusi hivi vinaanza kufanya kazi pale tu mtu anapoanza kujihusisha na masuala ya kujamiiana. Hivyo basi faida ya chanjo hii ni kwamba pindi tu binti akichanjwa basi hatoweza kupata saratani ya shingo la uzazi.”

Kwa kumalizia juu ya saratani ya shingo la uzazi, mtaalamu huyo wa masuala ya saratani kutoka hospitali ya Aga Khan amewaasa akina mama na jamii kwa ujumla kuwa jukumu la kuwalea mabinti zetu katika njia zilizonyooka na kuwaepushia mazingira hatarisho lipo juu yetu. Kwa mfano, kuhakikisha kuwalea watoto katika maadili na kuwalezea madhara ya kuanza kujihusisha na mapenzi katika umri mdogo. 

Lakini pia kwa kuonyesha kuwa tunawajali basi tunapaswa kuonyesha kwamba tunajali na mustakabali wa maisha yao yajayo, hivyo basi mzazi kama una binti ambaye yupo katika umri wa miaka 9 mpaka 15 mpeleke haraka hospitali akapatiwe chanjo ya ugonjwa huu, si lazima iwe hospitali ya Aga Khan bali hata kwingineko kwani huduma hii inapatikana.

Semina hiyo ya magonjwa ya saratani ni mkakati wa hospitali ya Aga Khan ya jijini Dar es Salaam katika kutoa elimu, ufahamu na uelewa juu ya ugonjwa huo hatari unaoua maelfu ya watanzania. 

Lengo kubwa ni kuhamasisha watu kupenda kutembelea vituo vya matibabu ya afya kupima na kujua afya zao, kwani kwa kufanya hivyo kutafanikisha matibabu kuweza kufanyika kwa mafanikio. 

Kanisa katoliki parokia ya Tabata Segerea ni mojawapo ya jamii mojawapo iliyonufaika na semina hiyo huku mpango huo ukiwa endelevu kufikia nyinginezo nyingi sehemu tofauti.